Witam,

Dziś chciałbym dokonać przeglądu dostępnego wyposażenia wykorzystywanego podczas samodzielnego wzorcowania przyrządów pomiarowych długości i kąta. Naturalnie podstawowymi wzorcami stosowanymi do sprawdzania przyrządów pomiarowych są płytki wzorcowe, ale w tym artykule skupimy się na gotowych rozwiązaniach w postaci zestawów i przyrządów pomocniczych ułatwiających przeprowadzanie wewnętrznej kontroli popularnych narzędzi pomiarowych, takich jak przyrządy suwmiarkowe i mikrometryczne, kątomierze, średnicówki itp.

1. Zestawy do sprawdzania suwmiarek

Bardzo popularnym i przystępnym rozwiązaniem, które umożliwia przeprowadzanie wzorcowania suwmiarek są gotowe zestawy składające się z płytek i pierścieni wzorcowych. Na rynku znajdziemy produkty przystosowane do suwmiarek o różnych zakresach, w klasach dokładności 0 i 1 (dotyczy płytek, klasy wg normy ISO 3650). Typowy komplet składa się z następujących elementów:

1 x płytka wzorcowa 30,0 mm

1 x płytka wzorcowa 41,3 mm

1 x płytka wzorcowa 131,4 mm

1 x pierścień wzorcowy fi 4,0 mm

1 x pierścień wzorcowy fi 25,0 mm

Rozmiary płytek i pierścieni zostały dobrane według zaleceń normy DIN 862 i naturalnie są różne dla różnych zakresów suwmiarek (znajdziemy zestawy pozwalające sprawdzać suwmiarki do 500 mm). Całość dostarczana jest w wygodnej, lepiej lub gorzej wykonanej (w zależności od producenta) drewnianej skrzyneczce. Zaletą takiego rozwiązania jest przede wszystkim wygoda – wszystkie niezbędne elementy mamy dostępne pod ręką. Dodatkowo, dzięki specjalnym wymiarom płytek odpada nam składanie pożądanych wymiarów z płytek dostępnych w standardowych kompletach. Jeżeli chodzi o ceny – te są dość przystępne, zwłaszcza że do sprawdzania suwmiarek wystarczy nam klasa 2.

Zestawy do suwmiarek dostarczane z wzorcowaniem można zakupić tutaj.

2. Zestawy do wzorcowania mikrometrów

Sytuacja wygląda podobnie jeśli chodzi o wyposażenie do wzorcowania mikrometrów zewnętrznych. W zasadzie każdy producent oferuje zestawy składające się bądź to z samych płytek o odpowiednich wymiarach, bądź też z płytek wzorcowych oraz płaskiej płytki interferencyjnej, służącej do wyznaczania odchyłki od płaskości powierzchni pomiarowych mikrometru. Zawartość kompletu może być następująca:

– 5 lub 10 sztuk płytek wzorcowych: 5,1 / 10,3 / 15,0 / 20,2 / 25 mm (klasyczna konfiguracja do wyznaczenia błędu wskazań mikrometru 0-25 mm)

– płytki jak wyżej plus płaska płytka interferencyjna fi 30 mm

– odmiany powyższych opcji, różniące się ilością płytek czy też ich długością w zależności od zakresu mikrometru.

Dostępne są zestawy umożliwiające kontrolę mikrometrów do 100 mm, przykład na zdjęciu poniżej:

Ceny zestawów różnią się w zależności od materiału (stal lub ceramika) i konfiguracji kompletu. Oczywiście te same płytki możemy wykorzystać przy sprawdzaniu dokładności mikrometrów wewnętrznych, dzięki zastosowaniu uchwytu do płytek oraz odpowiednich wkładek.

Rozwiązaniem ułatwiającym wykorzystanie zakupionego zestawu dedykowanego do wzorcowania mikrometrów może być statyw na płytki wzorcowe. Jest to kolumna z tworzywa, zamontowana na granitowej podstawce, posiadająca otwory przystosowane do umieszczenia w nich płytek o odpowiednich nominałach (dopasowane do zawartości zestawów). Sam korzystam z tego rozwiązania na co dzień, i tym samym potwierdzam jego przydatność.

Jeżeli podczas wzorcowania mikrometru sprawdzamy również nacisk pomiarowy wrzeciona, znacznym ułatwieniem okaże się specjalny siłomierz puszkowy, jak na zdjęciu poniżej.

Zestaw składa się z siłomierza oraz adapterów, umożliwiających badanie mikrometrów o zakresie do 100 mm. Rozwiązanie jest bardzo wygodne – na pewno wygodniejsze niż kontrola nacisku z wykorzystaniem szalki i odważników… Przyznać należy, iż z racji zastosowanej skali, jest to raczej przyrząd pozwalający na stwierdzenie, czy nacisk mieści się w zakresie 5-10N, niż na jego precyzyjne wyznaczenie.

Sprawdzając mikrometry zewnętrzne pojawia się także konieczność oceny płaskości powierzchni pomiarowych oraz ich równoległości – do tego celu stosujemy płytki interferencyjne płaskie lub płasko-równoległe (zwane kiedyś PRP):

3. Przyrządy do sprawdzania czujników

Bardzo często spotykanym rozwiązaniem, które umożliwia samodzielne sprawdzenie błędów czujnika zegarowego jest statyw z głowicą mikrometryczną.

W najprostszej postaci ma on postać stabilnej podstawy, w którą z jednej strony wkręcamy czujnik, z drugiej zaś głowicę mikrometryczną, która pełni rolę wzorca. Firma MICROTECH proponuje także bardziej zaawansowane stanowiska, które umożliwiają kontrolę czujników o większych zakresach a także sprawdzanie diatestów (czujników dźwigniowych):

Inna ciekawa propozycja firmy MICROTECH to stanowisko dedykowane do kontroli średnicówek czujnikowych dwupunktowych. To ponownie za element pomiarowy służy nam głowica mikrometryczna, a urządzenie sprawdzane mocujemy w wygodny sposób w uchwycie zamocowanym na specjalnej ramie. Ramy występują w kilku rozmiarach umożliwiając sprawdzanie średnicówek o różnych zakresach:

4. Płytki kątowe do sprawdzania kątomierzy

Popularne kątomierze uniwersalne najszybciej i najwygodniej sprawdzimy wykorzystując gotowe zestawy stalowych płytek kątowych. Na rynku spotykamy 3 główne rodzaje zestawów:

– najtańszy zestaw składający się z 12 płytek o wymiarach: 1/4°, 1/2°, 1°, 2°, 3°, 4°, 5°, 10°,15°, 20°, 25°, 30° – traktować je należy jednak bardziej „roboczo”, gdyż odchyłki kąta sięgają +/- 1′:

– dokładniejszy zestaw zawierający 7 płytek o wymiarach: 15°10’, 30°20’, 45°30’, 50°, 60°40’, 75°50’, 90° – tu spodziewajmy się odchyłek rzędu 20″:

Oba zestawy sprawdzą się jako wzorce do kontroli błędu wskazań kątomierza, aczkolwiek muszę przyznać, iż zestaw zawierający płytki o większych wymiarach kątowych, pozwala na wykonanie sprawdzenia nieco szybciej i wygodniej (ponownie z uwagi na wyeliminowanie konieczności budowania stosów).

Rozwiązaniem klasy profesjonalnej są płytki kątowe o błędzie rzędu +/- 2″ jak np. ten INSIZE:

5. Przymiary sztywne do kontroli miar zwijanych

Przymiary zwijane są masowo wykorzystywane do kontroli jakości w zakładach różnych branż, stąd chęć ich samodzielnego sprawdzania jest szczególnie kusząca. W zasadzie na wewnętrzne potrzeby wystarczy nam przymiar sztywny wzorcowy, najlepiej typu krawędziowo-kreskowego. Naturalnie im dłuższy, tym lepszy, ponieważ możemy dokonywać sprawdzenia w mniejszej ilości odcinków. Z dostępnej oferty warto wyróżnić produkty marki HELIOS-PREISSER cechujące się bardzo dobrą jakością.

Ciekawym rozwiązaniem pozwalającym na szybkie wzorcowanie przymiarów, także giętkich są stanowiska kalibracyjne marki MICROTECH:

Gdzie kupić?

Część prezentowanych rozwiązań dostępnych jest w naszym sklepie.