Witajcie. Ostatnio rozważaliśmy w firmie – wprawdzie nieco bardziej pod kątem biznesowym niż praktycznym – na temat zróżnicowania cen kalibracji narzędzi pomiarowych, i pomyślałem, że może warto spróbować wyjaśnić Wam co tak naprawdę składa się na cenę wzorcowania i skąd bierze się tak wyraźne zróżnicowanie. Trudno jest mi oczywiście wchodzić w buty innych przedsiębiorców i wypowiadać się w imieniu laboratoriów świadczących podobne usługi, więc chcąc nie chcąc wpis będzie skażony własnymi doświadczeniami i filozofią stosowaną przez nasze laboratorium. Niemniej na bazie znajomości rynku spróbuję wskazać kilka elementów, które decydują o tym ile kosztuje wzorcowanie przyrządów pomiarowych.

Akredytacja

Pierwszym logicznym wydawać by się mogło kryterium będzie oczywiście to, czy laboratorium posiada akredytację PCA. Na sprawę można jednak spojrzeć nieco szerzej i sprawdzić, czy nasz obiekt będzie wzorcowany w zakresie akredytacji, czy może laboratorium jest akredytowane, ale w innych dziedzinach? Mówię o tym dlatego, że laboratorium posiadające aktywną akredytację jest niejako z automatu pozycjonowane wyżej niż laboratoria nieakredytowane, nawet gdy jej zakres nie jest zbyt szeroki. Ma to pewne uzasadnienie, gdyż w domyśle zakładamy, że system zarządzania i dobra praktyka laboratoryjna stosowana jest we wszystkich, także nieakredytowanych obszarach. Może tak być, ale nie musi.

Generalnie do niedawna ceny w laboratoriach akredytowanych były wyraźnie wyższe od cen w laboratoriach bez akredytacji i można było traktować to jako regułę, ale dziś różnica ta nie jest już aż tak widoczna. Oczywiście wśród samych laboratoriów z PCA również jesteśmy w stanie wskazać znaczące rozbieżności w zakresie cen.

Metoda i sprzęt

Nie będzie dla nikogo zdziwieniem fakt, że punktem wyjściowym do ustalania ceny usługi bardzo często (w większości przypadków) jest czas potrzebny na jej zrealizowanie. Dochodzimy więc do momentu, w którym zastosowana metoda, a co za tym idzie także i wykorzystany sprzęt, będą miały wpływ na koszt wzorcowania. Tradycyjne, bardziej analogowe i manualne metody najczęściej wymagają poświęcenia większej ilości czasu na samo wykonanie pomiarów niż nowoczesne maszyny pomiarowe czy stanowiska dedykowane do sprawdzania konkretnych narzędzi. Najprostszym i najbardziej obrazowym przykładem niech będzie wykonanie wzorcowania czujnika długości z wykorzystaniem głowicy mikrometrycznej kontra zastosowanie automatycznego przyrządu do kalibracji czujników.

Powtórzenia

Podstawowym elementem poprawiającym dokładność pomiarów i wzorcowań jest odpowiednio duża ilość powtórzeń. W profesjonalnej praktyce pomiarowej w trakcie wzorcowania wykonuje się co najmniej 7-10 powtórzeń dla każdego punktu pomiarowego, i takiej praktyki możemy być pewni ze strony laboratoriów akredytowanych, choć mam nadzieję, że stosuje się do tego każde, także nieakredytowane laboratorium. Jeśli jednak zestawimy ze sobą dwa wzorcowania, gdzie w trakcie jednego wykonano powiedzmy po 3 powtórzenia z takim, w którym powtórzeń wykonano 10, to w uproszczeniu możemy założyć, że w drugim przypadku wykonano 3x więcej pracy, a więc poświęcono więcej czasu, który przekłada się bezpośrednio na koszt usługi. Oczywiście laboratoria nie podają domyślnie ile tych powtórzeń zostanie w trakcie naszego badania wykonanych, mamy jedynie powołanie na zastosowaną metodę (instrukcję).

Słowo należy się także kwestii wzorcowania standardowego, zgodnie z obowiązującą instrukcją, czy też na życzenie klienta wzorcowanie wykonywane jest na zasadzie odstępstwa – inne punkty pomiarowe, inna niż standardowa ilość punktów. Jest oczywistym, że takie działania muszą wiązać się z dopłatą.

Obliczenia

Im więcej punktów pomiarowych i powtórzeń oraz im bardziej złożone kalkulacje muszą zostać wykonane w trakcie wzorcowania, tym więcej czasu należy poświęcić na opracowanie właściwych wyników. To jak już wiemy generuje dodatkowy czas. Zwracam też uwagę, że niektóre laboratoria wciąż pracują w sposób mniej cyfrowy niż te nowoczesne, przez co wykonanie obliczeń jest bardziej czasochłonne niż wykorzystaniem zaawansowanego, dedykowanego oprogramowania. Niedawno pisałem o sprawdzianach gwintowych – zastosowanie profesjonalnego software’u, który eliminuje konieczność grzebania po normach w trakcie każdego wzorcowania jest czynnikiem poważnie przyspieszającym i ułatwiającym pracę.

W kwestii obliczeń wspomnijmy także o kwestii niepewności pomiaru. To, że powinna ona być obliczana i podawana przy wynikach do każdego wzorcowania jest jasne i niepodważalne. Natomiast sposób wykonania obliczeń (ponownie: automatycznie z wykorzystaniem oprogramowania czy też tradycyjnie) jest w tej złożonej kwestii czynnikiem decydującym o nakładzie czasu potrzebnym na wykonanie obliczeń do każdego wzorcowanego obiektu.

Wniosek? Nowoczesne, wyposażone w zaawansowane systemy komputerowe laboratoria mogą wykonać więcej w tym samym czasie, a co za tym idzie zaoferować atrakcyjniejsze ceny.

Zakres prac

Przed zleceniem wzorcowania warto zapoznać się z oferowanym przez laboratorium zakresem prac, który zostanie wykonany podczas wzorcowania naszego narzędzia. Wyróżnić możemy część prac, która będzie wykonana zawsze, takich jak czyszczenie, ocenę stanu technicznego i oczywiście wykonanie sprawdzenia, ale zakres prac dodatkowych może być już mocno rozbieżny. Okazuje się, że możemy w tej samej cenie dostać zarówno samo suche wzorcowanie ze stwierdzeniem błędów, jak i bardziej kompleksową obsługę obejmującą:

• podstawowe adiustacje, jak np. doprowadzenie powierzchni pomiarowych do odpowiedniej płaskości
• oznaczenie przyrządu etykietą
• orzeczenie o zgodności
• wprowadzenie narzędzia do bazy danych laboratorium co pozwoli na analizę danych historycznych

Warto także w tym miejscu wspomnieć o tym, czy laboratorium wzorcując nasze przyrządy informuje nas o stwierdzonym bądź potencjalnym zużyciu narzędzia – pamiętajmy o kosztach braku jakości, a to właśnie osoba wykonująca wzorcowanie dysponująca odpowiednim doświadczeniem i wiedzą techniczną jest w stanie – często niezależnie od pozornie prawidłowych wyników – zauważyć potencjalny problem odpowiednio wcześnie i zalecić nam wycofanie urządzenia.

Świadectwo wzorcowania

Tak, tak, to nie błąd. Zachęcam do upewnienia się, czy cena wzorcowania obejmuje wystawienie świadectwa wzorcowania w wersji papierowej, gdyż niektóre laboratoria pobierają za to dodatkową opłatę. Naturalnie świadectwo wzorcowania jest tak naprawdę jedynym namacalnym dowodem przeprowadzenia kalibracji, ale coraz częściej spotykam się z tym, że wystawienie „papieru” wiąże się z dodatkową opłatą. Dla mnie póki co jest to nieodłączny element wzorcowania, ale cyfryzacja daje masę zalet, z których niebawem będziemy pewnie korzystać wszyscy.

Nie powinno natomiast dziwić, że pobierane są dodatkowe opłaty za wystawienie dokumentu w wersji innej niż standardowa, na przykład w obcym języku.

Pakowanie i wysyłka

Jakiś czas temu poruszałem temat pakowania i wysyłki narzędzi pomiarowych do laboratorium. Wiecie zatem, że nie jest do moim zdaniem temat tak błahy, jak przyjęło się uważać. Oczywiście sporo zależy od podejścia laboratorium, natomiast naliczanie opłaty za przesyłkę nie powinno dziwić. Raz, że trudno mówić o „wrzuceniu” kosztów wysyłki w cenę wzorcowania pojedynczego obiektu, dwa – odpowiednie zapakowanie narzędzi przed wysyłką wymaga po pierwsze czasu, po drugie materiałów. Zanim więc odrzucimy ofertę, bo ktoś chce „zedrzeć” z nas dodatkowe 20 zł warto upewnić się, czy jest to cena samej przesyłki, czy może wyjątkowo pieczołowicie przygotowanej paczki, dzięki czemu nasze narzędzia będą odpowiednio zabezpieczone, często lepiej, niż zostały do laboratorium dostarczone.

Ilość i stan techniczny

W tym przypadku nie chodzi mi o jednostkową cenę z cennika, a o indywidualną ofertę na konkretne zlecenie. Praktyka pokazuje, że wykonując sprawdzenie wielu narzędzi tego samego typu i tego samego producenta, na przykład świeżo zakupionej partii kilkudziesięciu narzędzi, często jesteśmy w stanie zaproponować niższą cenę, gdyż ta powtarzalność pozwala nam na wykonanie większej ilości w tym samym czasie. Kwestia indywidualnego zapytania.

Czas realizacji

W tym punkcie mam na myśli realizację standardową i przyspieszoną. Nie znam praktyk innych laboratoriów, ale u nas z powodzeniem funkcjonuje usługa ekspres, która realizowana jest poza kolejką, w trakcie 2 dni roboczych lub w trakcie weekendu. Naturalnie jest to zawsze działanie wymagające wprowadzenia stanu wyjątkowego, gdyż podstawą naszej sprawnej działalności jest odpowiednie planowanie i przyjmowanie zleceń, ale jesteśmy w stanie zrozumieć sytuacje wyjątkowe. Przecież o audycie klienci dowiadują się dopiero rok wcześniej;)

Biznes

Wzorcowanie urządzeń pomiarowych i działalność laboratorium ogólnie, nie jest działalnością charytatywną. Oprócz ogromnych nakładów na utrzymanie i rozbudowę parku wzorców i urządzeń, wymaga kadry najlepszych fachowców i obarczona jest niezwykłą odpowiedzialnością. Wie to każdy profesjonalista, kto zna branżę, niezależnie czy jest stroną zlecającą czy realizującą wzorcowanie. Moim skromnym zdaniem targowanie się o przysłowiowe 5 złotych na cenie wzorcowania w profesjonalnej relacji klient-laboratorium (mam na myśli sprawdzone laboratorium) świadczy jedynie o braku zrozumienia dla powyższych faktów.

Możemy oczywiście podjąć się analizy i uśrednienia poziomy cen, ale uważam, że mija się to w naszej branży z celem. Naturalnie zawsze uda nam się wskazać firmy, dla których punktem odniesienia przy tworzeniu cennika jest średnia cena rynkowa czy też cennik konkurencji, ale w takich działaniach nie widzę przełożenia ceny na jakość. Warto w tym miejscu też zauważyć, że czasem laboratorium wzorcujące jest poboczną częścią działalności większego przedsiębiorstwa, dzięki czemu nietrudno jest zaproponować ceny znacznie niższe niż firmie, która musi z wzorcowania nie tylko się utrzymać, ale i rozwijać.

Na zakończenie

Jak widać kwestia wyceny usługi wzorcowania nawet w dokonanym przeze mnie wielkim skrócie jest złożona i wskazuje wyraźnie na kilka elementów decydujących o jej poziomie. Osobiście jestem zwolennikiem bliskiej, długotrwałej współpracy z klientami w obszarze wzorcowania, gdyż (trochę odwrotnie niż w małżeństwie) jakość tej współpracy rośnie z każdym rokiem jej trwania. Tam gdzie chodzi o jakość i zaufanie, tam moim zdaniem nie ma miejsca na targowanie i wojnę cenową, choć sami dopuszczamy i stosujemy indywidualne ceny dla klientów, z którymi mamy umowę o stałą obsługę, ale w takim partnerstwie trudno stawać okoniem.

Polecam w każdym razie czytać warunki usługi i uzgadniać zakres prac, żeby uniknąć sytuacji jak w powiedzeniu, że ten kto chce płacić tanio, ten płaci drogo.

P.S.

Na naszej stronie od niedawna funkcjonuje powoli rozbudowywany dział pytań i odpowiedzi związanych z wzorcowaniem, dzięki któremu możecie zaoszczędzić czas i żetony do budki telefonicznej.