Kilkoro z Was zwróciło mi uwagę, że we wpisie https://metrologia-blog.pl/dokladnosc-przyrzadu-pomiarowego-czym-jest-i-jak-ja-wyrazic/ użyłem niepoprawnych określeń związanych z opisem dwóch podstawowych parametrów opisujących dokładność przyrządów pomiarowych.
Przede wszystkim cieszę się, że poziom Waszej świadomości jest na tyle wysoki, że wyłapaliście „błąd”. Dlaczego w cudzysłowie? Ponieważ zamiast sprostowania, będę się bronił!
Tekst przygotowywany był na podstawie przewodnika NPL (National Physics Laboratory) Fundamental Good Practice in Dimensional Metrology wydanego w roku 2005. Użyto tam 2 terminów na określenie „jakości” przyrządu i pomiaru:
- The accuracy of an instrument indicates how well it agrees with the (conventional) true value. (Dokładność przyrządu – wskazuje jak bardzo jego wskazania odpowiadają wartości prawdziwej)
- The precision of an instrument refers to the dispersion of measurements. (Precyzja przyrządu – odnosi się do rozrzutu pomiarów)
Taka terminologia była dla mnie naturalna i takiej też użyłem we wpisie. Wydany w 2010 roku PKN-ISO/IEC Guide 99:2010 – wersja polska, Międzynarodowy słownik metrologii — Pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane (VIM), będący podstawowym źródłem definicji metrologicznych terminy te potwierdza:
- Dokładność pomiaru: zbieżność zachodząca pomiędzy wartością wielkości zmierzoną, a wartością wielkości prawdziwą menzurandu
- Precyzja pomiaru: zbieżność zachodząca pomiędzy wskazaniami lub wartościami wielkości zmierzonymi otrzymanymi przy powtarzaniu pomiarów na tym samym lub podobnych obiektach w określonych warunkach
Pojęcie dokładności nie jest jednak określeniem ilościowym, a jakościowym. Możemy zatem powiedzieć, że pomiar lub przyrząd jest np. „dokładniejszy niż…”, w rozumieniu, że cechuje się mniejszym błędem pomiaru. W terminologii angielskiej na określenie ilościowej niedokładności stosuje się określenie BIAS.
Określenie: dokładność 0,01 mm jest niepoprawne.
Precyzja pomiaru jest wyrażana liczbowo poprzez miarę rozrzutu, np. odchylenie standardowe i wyraża błąd powtarzalności.
Ponieważ słownik PKN należy traktować jako dokument nadrzędny, zmuszony jestem zarzuty odeprzeć. Jeśli mam dodać coś od siebie – sam nie jestem zwolennikiem wykorzystywania synonimów do określania różnych pojęć, a według SJP dokładność i precyzja synonimami są.
Konkluzja
Kiedy zatem przyrząd jest „dokładny”? Chcąc zostać w zgodzie z aktualną terminologią, przyrząd jest dokładny, kiedy jego błąd pomiaru jest mały i cechuje go precyzja pomiaru.
BONUS
Ponieważ jednak musiałem odświeżyć, rozgrzebać i zweryfikować temat, jako bonus zrobiłem dla Was nową wersję prezentacji graficznej 4 przypadków, jakie spotykamy w codziennej praktyce metrologicznej:
Measurement Good Practice Guide No. 80
