Wielojęzyczny słownik terminów metrologicznych

Poniżej prezentujemy opracowanie prawidłowego nazewnictwa związanego z tematyką przyrządów pomiarowych i pomiarów. Opracowano na podstawie aktualnej wersji dokumentów VIM oraz ISO 14978. Odnośniki prowadzą do powiązanych tematycznie wpisów na blogu. Tam gdzie uznałem za stosowne zamieszczam dodatkowe uwagi.

  1. Terminologia podstawowa zgodnie z VIM (PKN ISO/IEC Guide 99:2010) i inne
PolskiAngielski
Przyrząd pomiarowyMeasuring instrument
Układ pomiarowyMeasuring system
WskazanieIndication
Miara materialnaMaterial measure
PrzetwornikTransducer
Czujnik (nie: czujnik długości)Sensor
PodziałkaScale
Tor pomiarowyMeasuring chain
Przedział wskazańIndication interval
Przedział pomiarowyMeasuring interval
CzułośćSensitivity
RozdzielczośćResolution
Odchylenie przyrządoweBias
Dokładność pomiaruAccuracy
DryftDrift
Klasa dokładnościAccuracy class
Największy dopuszczalny błądMaximum permissible error
Krzywa wzorcowaniaCalibration curve
Wzorzec pomiarowyMeasurement standard
PomiarMeasurement
WzorcowanieCalibration
OdchyłkaDeviation

2. Nazwy wybranych przyrządów pomiarowych do długości i kąta

PolskiAngielskiNiemieckiFrancuski
SuwmiarkaCalliper (czasem caliper)MesschieberPied à coulisse
Głębokościomierz suwmiarkowyDepth calliperTiefenmessschieberJauge de profondeur
Wysokościomierz suwmiarkowyHeight calliper (height gage)HöhenmessschieberColonne de mesure
Mikrometr (mikromierz)MicrometerMessschraubeMicromètre
Czujnik dźwigniowy (diatest)Lever gaugeFühlhebelmessgerätComparateur à levier
Czujnik zegarowy (tarczowy)Dial gauge (indicator)MessuhrComparateur à cadran
GrubościomierzThickness gaugeDickenmessgerateComparateur d’épaisseur
KątomierzProtractorWinkelmesserRapporteur d’angle
Komparator (czujnik sprężynowy)Precision dial indicatorFeinzeigerComparateur
Przymiar sztywnyGraduated ruleStrichmaßstäbeRègle gradué
Przymiar zwijanyMeasuring tapeRollbandmaßeMetre ruban
Liniał powierzchniowy (płaszczyznowy)Straight edgeFlachlinealRègle à bord droit
Liniał krawędziowyStraight knife edgeHaarlinealBord Règle
KątownikSquareWinkel (flach – płaski, anschlag – ze stopką)Équerre
Macki pomiaroweDial caliperSchnelltasterComparateur
Płyta pomiarowaSurface platePrufplatteMarbre de contrôle
Płytka kątowaAngle blockWinkel-EndmaßeCale angulaire
Płytka wzorcowaGauge blockParallelendmaßeCale etalon
PoziomnicaLevel (spirit level)RichtwageNiveau
Sprawdzian tłoczkowy gładkiPlug gaugeGrenzlehrdorneTampon lisse
Sprawdzian gwintowyThread gauge (plug – trzpieniowy, ring – pierścieniowy)Grenzgewindelehre (dorne – trzpieniowy, ringe – pierścieniowy)Tampon fileté
Sprawdzian pierścieniowy gładkiRing gaugeEinstellringe (nastawczy)
Gutlehrringe (kontrolny)
Bague de réglage
SzczelinomierzFeeler gaugeFuhlerlenJauge d’épaisseur
ŚrednicówkaBore gaugeInnenfeinmessgerateVérificateur d’alésage
Wałeczek wzorcowyPin gaugePrufstiftePige

3. Wybrane elementy konstrukcyjne przyrządów pomiarowych

PolskiAngielskiNiemiecki
Szczęki (pomiarowe)Measuring jawsMeßschenkel
SuwakSliderSchieber
Liniał (np. suwmiarki)BeamMessschiene
Powierzchnie pomiaroweMeasuring facesPrufflachen (messflachen)
WrzecionoSpindleSpindel
KowadełkoAnvilMessamboß
KrawędźKnife edgeHaar
NoniuszVernierNonius
Wysuwka (pręt) głębokościomierzaDepth rodTiefenmaß
Blokada (śruba)Locking screwFeststellschraube
ZaciskClampEinspann
PrecyzerFine adjustFeineinstellung
KońcówkaTipMeßeinsatz
Kulista (np. powierzchnia)SphericalKugel
StałyFixedFester
WymiennyInterchangeableAuswechselsbaren
Nacisk pomiarowyMeasuring forceMesskraft
SprzęgiełkoRatchetRatsche